کد مطلب:22677 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:32

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

انسان چگونه مي تواند در اموري مثل ازدواج و گرفتاريها به خداوند توكل نمايد؟

لف) مصيبت ها و گرفتاري ها در زندگي انسان نوعي امتحان و آزمايش الهي است كه در صورت موفقيت در برابر آنها يا موجب بخشش گناهان و يا بالا رفتن مقام انسان مي گردند. طبق آيات قرآن و روايات اهل بيت(ع) هيچ انساني در دنيا خالي از آزمايش الهي نيست. قرآن مي فرمايد {A{/Bاَلَّذِي خَلَقَ اَلْمَوْتَ وَ اَلْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً{w1-9w}{I67:2I}/}A}؛{M خداوند مرگ و زندگي را خلق نمود تا شما را آزمايش كند كه كدام يك عملتان احسن و نيكوتر است M}». آري تا آزمايش نباشد و انسان در مقابل سختي ها قرار نگيرد ارزش مقاومت و تلاش او معلوم نمي گردد و مؤمن از غير مؤمن تمييز داده نمي شود. اولياء الهي از همه انسان هاي ديگر بيشتر با بلاها و گرفتاري ها دست و پنجه نرم كرده اند و هيچ يك از ما به اندازه آنها سختي نكشيده ايم در حالي كه آنها محبوب ترين خلق خداوند هستند پس اين گونه سختي ها و امتحان ها لطف خداوند كريم است. مانند كارد جراحي و سوزن آمپول كه در نهايت به حيات و سلامت مريض مي انجامد. ب ) اما راجع به حقيقت توكل. «توكل» برگرفته شده از «وكالة» است. كسي كه كارش را به ديگري واگذار مي كند مُتّكِل است و زماني كه دلش از اين بابت راحت بوده و به آن كسي كه توكل مي كند، اعتماد كامل داشته باشد، او را «متوكل» گويند. پس توكل اعتماد قلبي به وكيل است. كسي كه خداوند را با تمام اوصافش (علم، قدرت، حكمت و...) شناخت، در تفويض امور خويش به او هيچ نگراني نخواهد داشت و دل او كاملاً آرام خواهد بود. البته توكل داراي مراتبي است : مرتبه اول، آن است كه اعتماد او به خداوند همانند اعتماد بر وكيل باشد. مرتبه دوم، آن است كه حال بنده با خداوند، همانند حال طفل با مادر خويش باشد كه جز او را نمي شناسد و تنها به او پناه مي برد. مرتبه سوم، در برابر خداوند كاملاً خويشتن را بي اختيار ببيند و به طور كلي خود را فراموش كند كه اين مرتبه، عالي ترين مرتبه توكل است. پس از آن كه آدمي به اين حقيقت رسيد كه {Aلا حول ولا قوة الا باللَّه A}، {V(كافي، ج 1، ص 230)V} هيچ حركت و نيرويي نيست جز آن كه به خداوند متكي است، در مرحله عمل نيز به اين حقيقت بزرگ توجه خواهد داشت. ازاين رو امور خويش را به او واگذار خواهد نمود و به او تكيه خواهد كرد. البته تصور نشود كه متوكل چون امور خود را به خدا واگذار كرده است، بايد به گوشه اي بخزد و خمود و ساكن گردد. اين بينشي انحرافي در موضوع توكل است. موحد همه اسباب را مي بيند، ولي آنها را مجري اراده الهي و تحت مشيت او مي داند. توكل كننده انتظار ندارد كه بدون جهاد به پيروزي برسد؛ بلكه او پيروزي را در مسير جهاد و با توكل بر خدا مي بيند؛ چرا كه زمام اسباب جملگي در دست اوست. در روايت است روزي پيامبر اكرم(ص) ديدند كه كسي اسب خود را كنار كوچه نهاد و آهنگ حركت به سوي مجلسي نمود. حضرت فرمودند چرا آن را نمي بندي؟ گفت: به خدا توكل نمودم. حضرت فرمودند: {Hاعقل راحلتك و توكل H}؛ {Mاسب خود را ببند و به خدا توكل كن M}»، {V(وسائل الشيعه، ج 17، ص 34)V}. به قول مولوي: «با توكل زانوي اشتر ببند» و انسان متوكل هميشه پناهگاه امن و نقطه اتكاء دارد، ولي موظف است كه تلاش نيز بكند ولي انسان بدون توكل فقط به خود بسنده است و اتكايي ندارد. اگر ابري بالا مي آيد و باران مي بارد، بينش موحد درباره آن اين است كه اينها جملگي مجريان اراده الهي و تحت سيطره اويند؛ ولي كافر آنها را مستقل در تأثير مي پندارد. بنابراين راه كسب توكل بالا بردن ميزان معرفت به خداوند و نقش او در هستي است. كسي كه خداوند را با اوصاف كمالي اش شناخت و او را قدرتمندي با اراده در صحنه هستي ديد، ديگر تنها در قالب اسباب و علل عادي و مادي حوادث جهان را تفسير نخواهد كرد؛ بلكه مشيت نافذه او را در همه جا مي بيند و حوادث و امور را با در نظر گرفتن اين واقعيت بزرگ توضيح مي دهد. پس براي ازدواج هم مي توان از واسطه هاي مطمئن و امين استفاده نمود ولي نبايد دل انسان به غير خداوند خوش و مطمئن باشد؛ يعني، واسطه ها را بايد اسباب الهي دانست. براي آگاهي بيشتر ر.ك: 1- نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي،آيت الله مهدوي كني، ص 512 و 533 2- معراج السعاده،ملا احمد نراقي، ص 784 - 789